Του Ηλία Τσούγκου
Διευθυντή Β΄ Καρδιολογικού Τμήματος & Κέντρου Γυναικείας Καρδιάς Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center
Οι γυναίκες σήμερα πληρώνουν, όπως και οι άνδρες, το τίμημα της σύγχρονης ζωής. Η παράταση του μέσου χρόνου ζωής τους -που τις βάζει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στη μετεμμηνοπαυσιακή φάση, το εργασιακό στρες, η αλλαγή του τρόπου διατροφής αλλά και το εντυπωσιακά μεγαλύτερο ποσοστό καπνίσματος επιφέρει καρδιαγγειακή νοσηρότητα, δηλαδή υψηλότερα ποσοστά εμφραγμάτων και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Γιατί διαφέρει η γυναικεία από την ανδρική καρδιά;
Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι οι γυναίκες προ της εμμηνόπαυσης εκκρίνουν γυναικείες ορμόνες, τα οιστρογόνα, που βοηθούν στην προστασία των αγγείων κυρίως με την αύξηση της καλής HDL-χοληστερόλης. Η παραγωγή των οιστρογόνων στον οργανισμό της γυναίκας βρίσκεται στη μέγιστη τιμή τους, όταν η γυναίκα μπορεί να τεκνοποιήσει, όταν έχει έμμηνο ρήση. Άρα αυτήν την περίοδο η γυναίκα είναι προστατευμένη.
Είναι αλήθεια ότι οι γυναίκες κινδυνεύουν λιγότερο από τα καρδιαγγειακά νοσήματα;
Γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία, συνήθως κάτω των 50 ετών, έχουν πολύ χαμηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν καρδιοπάθεια σε σχέση με τους άνδρες αντίστοιχης ηλικίας. Η προστασία αυτή των γυναικών οφείλεται στις ειδικές ορμόνες που εκκρίνει ο οργανισμός τους, τα οιστρογόνα, που ελαττώνονται σημαντικά κατά την εμμηνόπαυση. Η προστατευτική αυτή δράση των οιστρογόνων χάνεται κατά την εγκατάσταση της εμμηνόπαυσης, με αποτέλεσμα ο κίνδυνος να εξισώνεται σύντομα με αυτόν των ανδρών.
Τι συμβαίνει κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης;
Με την εμμηνόπαυση έχουμε δραματική πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων. Η διαφοροποίηση αυτή έχει επιπτώσεις στον οργανισμό της γυναίκας, όπως:
- Στον μεταβολισμό των λιπιδίων (αυξάνεται η τιμή της ολικής και της LDL -κακής- χοληστερόλης και μειώνεται η τιμή της HDL -καλής- χοληστερόλης).
- Στη διαχείριση του ύδατος (αυξάνεται η κατακράτηση υγρών και επομένως η αρτηριακή πίεση).
- Στην κατανομή του λίπους (αυξάνεται το συνολικό λίπος και κυρίως η κεντρικού τύπου κατανομή του, δηλαδή στην περιοχή της κοιλιάς, που είναι και πιο δύσκολη από άποψη πρόγνωσης).
- Τον μεταβολισμό των υδατανθράκων (διαταράσσεται ο μεταβολισμός τους, με αποτέλεσμα να παρατηρείται αυξημένη αντίσταση στην ισνουλίνη, κακή ανοχή στη γλυκόζη, δηλαδή συνθήκες που προδιαθέτουν για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη ή αυτού που λέγεται μεταβολικό σύνδρομο).
- Στο αίμα (αυξημένη πηκτικότητα του αίματος, με αυξημένο κίνδυνο εμβολών).
Τι ποσοστό γυναικών πάσχουν από Στεφανιαία Νόσο;
Παρόλο που η στεφανιαία νόσος παραδοσιακά θεωρείται νόσημα των ανδρών, είναι υπεύθυνη για πάνω από 250.000 θανάτους ετησίως και αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου στις ενήλικες γυναίκες. Στην Ελλάδα σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη (Atttica) οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι πλέον η κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες μετα την εμμηνόπαυση και ευθύνονται για το 55% του συνόλου των θανάτων από έμφραγμα ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Μετά από ποια ηλικία εμφανίζεται η Στεφανιαία νόσος στις γυναίκες;
Η στεφανιαία νόσος στις γυναίκες με φυσιολογική εμμηνόπαυση εμφανίζεται κατά μέσο όρο 10 χρόνια αργότερα από τους άνδρες, ενώ οι γυναίκες με πρώιμη εμμηνόπαυση ή αμφοτερόπλευρη ωοθηκεκτομή αναπτύσσουν στεφανιαία νόσο σε μικρότερη ηλικία.
Πώς εκδηλώνεται η Στεφανιαία Νόσος στις γυναίκες;
Η αρχική κλινική εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου στις γυναίκες είναι συχνότερα η στηθάγχη, ενώ το έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ο αιφνίδιος θάνατος εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες. Εν τούτοις, πιστεύεται ότι στις γυναίκες η νόσος εκδηλώνεται και αντιμετωπίζεται κάπως διαφορετικά. Μετά την εμφάνιση των κλινικών εκδηλώσεων της στεφανιαίας νόσου, η έκβασή της στις γυναίκες είναι λιγότερο ευνοϊκή σε σχέση με τους άνδρες, γεγονός που επιβάλλει την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου και την επισταμένη αξιολόγηση των επεισοδίων θωρακικού πόνου στις γυναίκες όλων των ηλικιών.
Τι μπορώ να κάνω για να προστατευτώ;
Η διακοπή του καπνίσματος, η πτωχή σε κεκορεσμένα λιπαρά και πλούσια σε φυτικές ίνες διατροφή, καθώς και η σωματική άσκηση είναι το βασικότερο προληπτικό μέτρο για τα νοσήματα της εμμηνόπαυσης.
Βοηθούν οι θεραπείες υποκατάστασης με ορμόνες;
Στο πρόσφατο παρελθόν είχε προταθεί η χορήγηση ορμονών κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης με τη μορφή «θεραπείας υποκατάστασης», με σκοπό να προστατεύσουν τις γυναίκες από τους παραπάνω κινδύνους. Σήμερα πλέον γνωρίζουμε ότι η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης δεν πρέπει να χορηγείται για καρδιοπροστασία στις γυναίκες που βρίσκονται σε εμμηνόπαυση. Έχει αποδειχθεί από διάφορες πολυκεντρικές μελέτες ότι η χορήγηση των ορμονών αυτών (π.χ. οιστρογόνα, προγεστερόνη κτλ.) δεν προλαμβάνει την εκδήλωση της νόσου, ενώ ακόμα συζητείται το θέμα κατά πόσον η χορήγηση των ορμονών αυτών επηρεάζει την εξέλιξη της στεφανιαίας νόσου μετά την εκδήλωσή της. Αντίθετα, μάλιστα, υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι η χρήση των ορμονών αυτών για διαφόρους άλλους λόγους προδιαθέτει στην εκδήλωση θρομβοεμβολικών επεισοδίων στις φλέβες των ποδιών, στους πνεύμονες και στην καρδιά, ιδιαίτερα κατά τον πρώτο χρόνο της χρησιμοποίησής τους.
Συμπερασματικά:
Οι ιδιομορφίες στην εκδήλωση, τη διάγνωση και τη θεραπεία της στεφανιαίας νόσου στις γυναίκες γίνονται συνεχώς περισσότερο γνωστές και αντιμετωπίζονται συνεχώς αποτελεσματικότερα. Για αυτό κάθε γυναίκα σε προ-εμμηνοπαυσιακή περίοδο είτε μετά την εμμηνόπαυση θα πρέπει να υποβάλλεται σε καρδιολογικό έλεγχο που περιλαμβάνει:
- Δοκιμασία κόπωσης
- Τρίπλεξ καρδιάς και καρωτίδων
- Εξετάσεις αίματος για την μέτρηση των λιπιδίων
