Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος
Αν. Διευθυντής Δερματολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν
Το μελάνωμα αποτελεί την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος. Προέρχεται από κύτταρα του δέρματος, που ονομάζονται μελανοκύτταρα και έχουν την ικανότητα να παράξουν μελανίνη. Συνήθως έχει την εικόνα μελαγχρωματικής βλάβης με στοιχεία ατυπίας. Αν και αποτελεί έναν κακοήθη επιθετικό όγκο με υψηλά ποσοστά μεταστάσεων αν διαγνωσθεί σε πρώιμο στάδιο μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς χωρίς περαιτέρω επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διεθνή στοιχεία η επίπτωση του μελανώματος τις Ηνωμένες πολιτείες είναι περίπου στο 5%, ενώ τα ποσοστά θνητότητας μειώνονται σταδιακά και κυμαίνονται στο 1,3% με ποσοστά πενταετής επιβίωσης που φτάνουν στο 94%.
Ένας βασικός λόγος μείωσης της θνητότητας αποτελεί η έγκαιρη διάγνωση μέσω των νέων διαγνωστικών μεθόδων, που έχει στη διάθεσή του σήμερα ο κλινικός Δερματολόγος αλλά και οι πολλαπλές θεραπευτικές επιλογές κυρίως για τους όγκους σε προχωρημένο στάδιο. Στην Ελλάδα να αναφέρουμε ότι η επίπτωση θεωρείται ότι είναι περίπου στο 2,2 ανά 100.000 κατοίκους ενώ η μέση ηλικία κυμαίνεται στα 55 έτη.
Παράγοντες κινδύνου
Όσον αφορά την αιτιολογία στη εμφάνιση του μελανώματος οι γνώσεις μας δεν έχουν διαφοροποιηθεί με βάση όσα γνωρίζαμε έως σήμερα. Πιο συγκεκριμένα στους κύριους παράγοντες κινδύνου του μελανώματος συγκαταλέγονται η χρόνια και υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, η ηλικία (>50 έτη), ο φαινότυπος (οι ανοιχτοί φωτότυποι κατά Fitzpatrick I και II είναι πιο επιρρεπείς), ο μεγάλος αριθμός μελανοκυτταρικών βλαβών ή η ύπαρξη δυσπλαστικών σπίλων, οι μεγάλοι σε μέγεθος συγγενείς σπίλοι, το ιστορικό εγκαυμάτων σε παιδική ή εφηβική ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, η κληρονομική μετάλλαξη σε ορισμένα γονίδια όπως το CDK4 και το CDKN2A και η ύπαρξη ανοσοκατασταλτικών παραγόντων
Πώς γίνεται η διάγνωση
Η διάγνωση του μελανώματος βασίζεται στην λεπτομερή κλινική εξέταση από τον έμπειρο Δερματολόγο, που μπορεί να εντοπίσει τις ύποπτες μελαγχρωματικές βλάβες. Χρήσιμος κανόνας, που χρησιμοποιείται κατά την κλινική εκτίμηση αποτελεί ο μνημονοτεχνικός κανόνας ABCDEF, βάση του οποίου αλλαγές σε χρώμα, σχήμα μέγεθος και συμπτώματα μπορεί να αποτελέσουν τους πρώτους λόγους ανησυχίας για κακοήθεια.
Πέρα από την κλινική εξέταση με γυμνό οφθαλμό υπάρχει και η εξέταση της Δερματοσκόπησης. Πρόκειται για μία απλή, ανώδυνη πολύτιμη διαγνωστική μέθοδο, που συμπληρώνει την κλινική εξέταση. Διεξάγεται με τη χρήση μιας μικρής συσκευής χειρός, η οποία επιτρέπει την οπτικοποίηση της βλάβης με μεγέθυνση κάνοντας χρήση μεγενθυντικών φακών και ειδικού συστήματος φωτισμού. Μελέτες δείχνουν ότι η ευαισθησία της εξέτασης αυτής ανέρχεται στο 90% όταν γίνεται από έμπειρο δερματολόγο, εξειδικευμένο στη δερματοσκόπηση, συγκριτικά με την εξέταση με γυμνό οφθαλμό που η μέση ευαισθησία της ανέρχεται στο 74%.
Σε κάποιες, εν τούτοις περιπτώσεις, όπως οι ασθενείς με πολλαπλούς σπίλους, η δερματοσκόπηση δεν αρκεί. Τότε ως εξέταση εκλογής λογίζεται η μέθοδος της ψηφιακής χαρτογράφισης σπίλων. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα σύγχρονο μηχάνημα λήψης και καταγραφής ψηφιακών φωτογραφιών με τη βοήθεια ενός εξελιγμένου καταγραφικού συστήματος με ενσωματωμένες ειδικές κάμερες και λογισμικό. Το πλεονεκτήμα της τεχνικής αυτής έγκειται στο ότι γίνεται μια ακριβής καταγραφή της θέσης των σπίλων, γεγονός που επιτρέπει τον έγκαιρο εντοπισμό νέων βλαβών, την καταγραφή τους και επιπλέον τη συγκριτική αξιολόγηση των φωτογραφιών σε μελλοντικές επανεξετάσεις, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για πιθανές μεταβολές ακόμη και σε επίπεδο χιλιοστού. Η χρήση της ψηφιακής δερματοσκόπησης-χαρτογράφησης συμβάλλει σημαντικά στην πρώιμη διάγνωση άτυπων δυσπλαστικών βλαβών καθώς και του μελανώματος και τελικά στον περιορισμό άσκοπων χειρουργικών αφαιρέσεων καλοήθων δερματικών όγκων.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι, το Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν διαθέτει στο Δερματολογικό Ιατρείο ένα από τα πιο σύγχρονα και αξιόπιστα μηχανήματα χαρτογράφησης σπίλων, που έχει ενισχύσει αποτελεσματικά τη διαγνωστική ευαισθησία στον καθημερινό δερματολογικό έλεγχο των ασθενών μας.
Συνοψίζοντας, η αυτο-εξέταση του δέρματος είναι σημαντικό να συμπληρώνεται από την τακτική εξέταση των σπίλων από έναν έμπειρο κλινικά Δερματολόγο προκειμένου να εντοπιστούν ύποπτες μελαγχρωματικές βλάβες σε αρχικό στάδιο, που μπορούν να αντιμετωπιστούν με ευκολία, αποτρέποντας την εξέλιξή τους σε μία δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση. Τόσο η δερματοσκόπηση όσο και η αυτόματη ολόσωμη χαρτογράφηση αποτελούν τις πλέον ενδεδειγμένες και αξιόπιστες μέθοδους για την ασφαλέστερη και αξιόπιστη εξέταση της υγείας του δέρματος και κατ’επέκταση την πρόληψη του δερματικού καρκίνου.
