Του Ιωάννη Παρασκευόπουλου 
Αλλεργιολόγος, Ερρίκος Ντυνάν

Η έλευση της Άνοιξης σηματοδοτεί το τέλος του χειμώνα και μαζί μ’ αυτόν την αναγέννηση της φύσης με την ανθοφορία και την πλημμύρα των χρωμάτων και των αρωμάτων στον αέρα. Όλα αυτά προκαλούν τη διάθεση να βγεις στην εξοχή για να την συναντήσεις.

Για ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού όμως η Άνοιξη σημαίνει  την εκδήλωση συμπτωμάτων από τη μύτη, τα μάτια και τους πνεύμονες, την επιδείνωση της κακής τους διάθεσης και την αποφυγή εξόδου από το σπίτι,  μέχρι να περάσουν οι λεγόμενες “αλλεργίες της Άνοιξης”.

Τι συμπτώματα έχουν οι ανοιξιάτικες αλλεργίες;

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις στατιστικές, ένας στους τρεις Έλληνες θα αναπτύξει κάποιου είδους αλλεργία κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Υπολογίζεται ότι η αλλεργική ρινίτιδα επιβαρύνει το 10-25% του πληθυσμού, παγκοσμίως. Ένας ως τρεις στους δέκα ενήλικες πάσχει από κάποιας μορφής αλλεργική ρινίτιδα, ενώ στα παιδιά φαίνεται να είναι η πιο συχνή χρόνια πάθηση, επηρεάζοντας 4 στα 10 παιδιά. Παγκοσμίως πάσχουν περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους 110 εκατομμύρια είναι στην Ευρώπη και 30-60 εκατομμύρια στις Η.Π.Α. Υπολογίζεται μάλιστα ότι στην Ευρώπη, ένας στους δυο πολίτες θα πάσχει από αλλεργική ρινίτιδα μέχρι το 2028.

Η εποχική αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνεται συνήθως με έντονο κνησμό στη μύτη, συνεχή υδαρή καταρροή, πολύ συχνά και έντονα φταρνίσματα και έντονη ρινική συμφόρηση (μπούκωμα) με επακόλουθο καρηβαρία [πονοκέφαλος, “βαρύ” κεφάλι]. Υπάρχει ακόμα έντονος κνησμός στα αυτιά, στην υπερώα, το φάρυγγα και στο λάρυγγα, που μπορεί να προκαλεί βήχα, συνήθως ξηρό και αρκετά ενοχλητικό.          

Οι συνήθεις ένοχοι είναι οι γύρεις των φυτών όπως αγρωστώδη, περδικάκι, ελιά, γαλλικό κυπαρίσσι, αλλά και οι μύκητες της ατμόσφαιρας που, ενώ υπάρχουν όλο το χρόνο, παρουσιάζουν εποχική έξαρση την Άνοιξη και το Φθινόπωρο.

Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία αν και πιο συχνά εκδηλώνεται στην εφηβεία και στην νεαρή ενήλικο ζωή. Όσο πιο μεγάλη είναι η ηλικία εκδήλωσης αλλεργικής ρινίτιδας, τόσο πιο αυξημένος είναι και ο κίνδυνος εκδήλωσης βρογχικού άσθματος. Την τελευταία εικοσαετία, η συχνότητα τόσο της εποχικής όσο και της χρόνιας ρινίτιδας παρουσιάζει μεγάλη έξαρση. Βάσει επιδημιολογικών μελετών φαίνεται να έχει τετραπλασιαστεί και από το 3,4% να έχει εκτοξευτεί στο 11,3-12,8%!

Πολύ συχνά η αλλεργική ρινίτιδα/ρινοεπιπεφυκίτιδα είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση μιας σειράς άλλων επιπλοκών, όπως παραρρινοκολπίτιδα, μέση ωτίτιδα, άπνοια κατά τον ύπνο, επιδείνωση και αύξηση των αναπνευστικών λοιμώξεων και βέβαια την πιθανή εκδήλωση αλλεργικού βρογχικού άσθματος ή την επιδείνωση του ήδη υπάρχοντος. Οι πάσχοντες από αλλεργική ρινίτιδα, εμφανίζουν 30-85% πιθανότητα να εκδηλώσουν την ίδια περίοδο και συμπτώματα βρογχικού άσθματος, μέσα σε πέντε ως οκτώ χρόνια από την έναρξη του προβλήματος.

Το βρογχικό άσθμα είναι χρόνια νόσος των πνευμόνων. Παγκοσμίως πάσχουν περίπου 300 εκατομμύρια ασθενείς, με αυξητική τάση κάθε χρόνο. Η επίπτωση του παγκοσμίως κυμαίνεται μεταξύ 3,5%-29% με τις δυτικές χώρες και κυρίως Αγγλία, Αυστραλία και Η.Π.Α. να παρουσιάζουν ποσοστό μεγαλύτερο του 20%. Στην Ελλάδα πάσχει το 6,8% του πληθυσμού που αντιστοιχεί σε περίπου 600.000 Έλληνες. Το ποσοστό εκδήλωσης βρογχικού άσθματος στην παιδική ηλικία κυμαίνεται από 8-15% και είναι πιο συχνό στα αγόρια. Βάσει των στατιστικών το 35-50% των παιδιών στην εφηβεία σταματούν να έχουν πρόβλημα. Τα μισά από αυτά όμως, θα εκδηλώσουν ξανά συμπτώματα άσθματος στην ηλικία μεταξύ 25-35 ετών.

To συνολικό, ετήσιο κόστος του άσθματος στην Αμερική ανέρχεται στα 56 δις δολάρια με το άμεσο κόστος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης να είναι στα 50 δις, ενώ στην Ευρώπη ανέρχεται στα 18 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Χαρακτηρίζεται από βήχα, ο οποίος είναι συνήθως ξηρός και εμφανίζεται νωρίς το πρωί και αργά το βράδυ, αίσθημα βάρους ή πίεσης στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή και συριγμό στην εκπνοή (“βράσιμο”, ή “γατάκια”), ως αποτέλεσμα στένωσης των αεραγωγών, ενώ συχνά μπορεί ο ασθενής να ξυπνάει το βράδυ λόγω δύσπνοιας. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων οφείλεται σε αλλεργία σε κάποιον εξωτερικό παράγοντα, το αλλεργιογόνο, το οποίο όπως και στην περίπτωση της αλλεργικής ρινίτιδας μπορεί να είναι γύρη, ακάρεα οικιακής σκόνης, μύκητες της ατμόσφαιρας και επιθήλια ζώων όπως σκύλος, γάτα και, σπανιότερα ινδικό χοιρίδιο, άλογο κ.λπ. οπότε και χαρακτηρίζεται τότε ως αλλεργικό βρογχικό άσθμα.

Πως καταλαβαίνω ότι έχω αλλεργία;

Η διάγνωση των αλλεργικών παθήσεων του αναπνευστικού στηρίζεται στη λήψη πλήρους και λεπτομερέστατου ιστορικού και στη διενέργεια δερματικών δοκιμασιών δια νυγμού (skin prick tests) από τον Αλλεργιολόγο, με εκχυλίσματα που περιέχουν τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα και γίνεται στο χώρο του ιατρείου. Οι δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού οι οποίες γίνονται με αεροαλλεργιογόνα (αλλά και με τροφικά αλλεργιογόνα στην περίπτωση της τροφικής αλλεργίας), είναι απολύτως ασφαλείς, ανώδυνες, γρήγορες και ακριβείς στη διάγνωση. Διαρκούν 20-30 λεπτά με άμεσα αποτελέσματα, ώστε ο ασθενής να γνωρίζει σε ποια αεροαλλεργιογόνα παρουσιάζει ευαισθησία.

Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει μέτρηση ολικής IgE ανοσοσφαιρίνης, αύξηση της οποίας υποδεικνύει αλλεργική προδιάθεση και ειδικές εξετάσεις αίματος (RAST) για την ανίχνευση ειδικών IgE ανοσοσφαιρινών έναντι αλλεργιογόνων. Η διάγνωση στην περίπτωση ύπαρξης άσθματος απαιτεί την διενέργεια σπιρομέτρησης για τον καθορισμό της βαρύτητας μαζί με την μέτρηση εκπνεόμενου ΝΟ (μονοξείδιο του αζώτου) που μπορεί να χρησιμεύσει ως δείκτης βαρύτητας και ανταπόκρισης στη θεραπεία

Ποια είναι η θεραπεία τους;

Η αντιμετώπιση των αλλεργικών παθήσεων στηρίζεται στην αποφυγή του υπεύθυνου αλλεργιογόνου και στην αντιμετώπιση με φαρμακευτική θεραπεία η οποία μειώνει ή σταματά τα συμπτώματα.

Η πλήρης απαλλαγή από αυτές επιτυγχάνεται με την ανοσοθεραπεία ή θεραπεία απευαισθητοποίησης [εμβόλια αλλεργίας] που διενεργούνται από ειδικό Αλλεργιολόγο. Ο σκοπός της ανοσοθεραπείας, η οποία έχει διάρκεια 3 ως πέντε χρόνια, είναι η πλήρης ύφεση των συμπτωμάτων, χωρίς ανάγκη χρήσης φαρμάκων, γιατί ο ασθενής παύει να είναι αλλεργικός στον παράγοντα που τον ενοχλούσε. Η ανοσοθεραπεία είναι θεραπεία ίασης.

Σε όλες αυτές τις παθήσεις, η γνώση των συνεπειών και η χρήση των κατάλληλων φαρμάκων θα βοηθήσουν και τους αλλεργικούς ασθενείς να μη φοβούνται τον ερχομό της Άνοιξης και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.