Αλλεργιολόγος, Υπεύθυνος Αλλεργιολογικού Ιατρείου Ερρίκος Ντυνάν
Η αφρικανική σκόνη και το νέφος που δημιουργεί είναι ένα φαινόμενο που επηρεάζει συχνά την Ελλάδα. Επισκέπτεται τη χώρα μας κατά μέσο όρο 10-15 φορές ετησίως, ξεκινώντας συνήθως από τον Απρίλιο και μετά. Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται έξαρση του φαινομένου, το οποίο ξεκινάει νωρίτερα από ότι συνήθως και μάλιστα από Φεβρουάριο, ενώ φαίνεται να είναι και πιο έντονο και μεγαλύτερης διάρκειας.
Τι είναι όμως αυτό το φαινόμενο;
Η Σαχάρα λόγω της τεράστιας έκτασης της, αποτελεί παγκοσμίως την μεγαλύτερη πηγή παραγωγής σκόνης σε μορφή νέφους, σε ετήσια βάση. Αυτό ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο τα τελευταία 100 χρόνια και από την αύξηση της έκτασης της κατά τουλάχιστον κατά 10%.
Οι μεσογειακές χώρες επηρεάζονται περισσότερο. Αυτό οφείλεται στη χαμηλή βροχόπτωση στη λεκάνη της Μεσογείου που ευνοεί τον μεγάλο χρόνο παραμονής των σωματιδίων σκόνης στην ατμόσφαιρα. Υπό κατάλληλες συνθήκες όμως μπορούν να φτάσουν μέχρι και την Σκανδιναβία, ενώ έχουν ανιχνευθεί και στην Ιαπωνία αλλά και στα δάση του Αμαζονίου. Αυτό συμβαίνει γιατί τα σύννεφα σκόνης λόγω των ισχυρών ανέμων αρχίζουν σταδιακά να ανεβαίνουν σε πολύ μεγάλα ύψη, ακόμη και χιλιόμετρων, κάτι που τους επιτρέπει να ταξιδεύουν πάνω από τη θάλασσα.
Τα σύννεφα σκόνης περιέχουν αιωρούμενα σωματίδια (particulate matters - PM) τα οποία αποτελούνται από άλατα πυριτίου (στο 60%) και σε πολύ μικρότερο ποσοστό από άλατα μαγγανίου, αργιλίου, σιδήρου κ.α. Τα σωματίδια διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το μέγεθος, με τα μεγαλύτερα από αυτά να καθιζάνουν στη διαδρομή. Αυτά που φτάνουν στην Ελλάδα είναι μεγέθους 10 ή 2,5 μm (PM10, PM2.5).
Γιατί όμως η αφρικανική σκόνη προκαλεί ανησυχία;
Μελέτες από την Ελλάδα, την Ισπανία και την Κύπρο δείχνουν ότι την περίοδο έξαρσης του φαινομένου υπάρχει αυξημένος κίνδυνος νοσηλείας κατά 10,4%, κυρίως σε άτομα που πάσχουν από καρδιοαναπνευστικά προβλήματα. Ακόμα, η ημερήσια αύξηση κατά 10 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο των σωματιδίων PM10 και PM2.5 , αύξησε την ημερήσια θνησιμότητα κατά 8,4% σε σύγκριση με το 1,4% τις ημέρες που δεν υπήρχε σκόνη από τη Σαχάρα.
Οι αλλεργικές παθήσεις του αναπνευστικού όπως αλλεργική ρινίτιδα/επιπεφυκίτιδα και αλλεργικό βρογχικό άσθμα παρουσιάζουν έντονη έξαρση την Άνοιξη λόγω της αυξημένης γύρης από την ανθοφορία των φυτών. Οι αλλεργικοί ασθενείς υποφέρουν από έντονα φταρνίσματα, καταρροή, κνησμό στη μύτη, τα μάτια και το λαιμό, έντονη ρινική συμφόρηση και πολλά δάκρυα. Αν συνυπάρχει αλλεργικό άσθμα, τότε υπάρχει βήχας συνήθως ξηρός, αίσθημα δύσπνοιας και δυσφορία στο στήθος που πολύ συχνά περιορίζουν τις δραστηριότητες του ατόμου, την εποχή της ανθοφορίας.
Τα αιωρούμενα σωματίδια λόγω του μικρού τους μεγέθους αφενός εισέρχονται εύκολα, στη μύτη, το φάρυγγα και στους πνεύμονες και αφετέρου συνδέονται εύκολα με γύρεις, μύκητες, ατμοσφαιρικούς ρύπους και σωματίδια από λάστιχα αυτοκινήτων, δημιουργώντας συσσωματώματα με αυξημένη αλλεργιογονικότητα και τοξικότητα. Ως αποτέλεσμα, το άτομο που πάσχει ήδη από αλλεργίες της Άνοιξης, επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο και εκδηλώνει πολύ πιο έντονα τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινοεπιπεφυκίτιδας και του αλλεργικού βρογχικού άσθματος.
Ποια μέτρα πρέπει να λαμβάνονται;
Τα αλλεργικά άτομα, την περίοδο της Άνοιξης πρέπει να τηρούν τις οδηγίες του Αλλεργιολόγου τους.
- Πρέπει να λαμβάνουν την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, ώστε να μην έχουν συμπτώματα και η ποιότητα ζωής τους να παραμένει καλή.
- Στις περιόδους με αυξημένη αφρικανική σκόνη, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ιδίως από τις ευπαθείς ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι και οι έχοντες σοβαρά καρδιοαναπνευστικά προβλήματα.
- Ο σκοπός είναι να περιορισθεί η έκθεση σε συνθήκες με αυξημένη αφρικανική σκόνη. Αυτό επιτυγχάνεται με τον περιορισμό των μετακινήσεων στις απόλυτα αναγκαίες και στη μείωση των δραστηριοτήτων στον ανοικτό χώρο.
- Η χρήση μάσκας θα μειώσει σε μεγάλο βαθμό την εισπνοή των σωματιδίων και επομένως κρίνεται απαραίτητη για να μειωθούν τα συμπτώματα.
- Προτιμήστε να βγαίνετε εκτός σπιτιού, μετά από βροχή οπότε και θεωρητικά έχει μειωθεί αρκετά η συγκέντρωση σωματιδίων.
- Πολύ σημαντικό είναι να φοράτε κράνος που καλύπτει μύτη και μάτια, αν οδηγείτε μηχανή. Έτσι, θα είστε προστατευμένοι και από τις γύρεις αλλά και σε περίπτωση ατυχημάτων!
Η επικοινωνία με τον Αλλεργιολόγο είναι απαραίτητη ώστε να αυξηθεί η δοσολογία των απαραίτητων φαρμάκων αν χρειαστεί, σε περίπτωση έξαρσης συμπτωμάτων.
