Δερματολόγου, Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center
Ο ήλιος αποτελεί βασική πηγή θερμότητας και φωτός, ενώ μέσω της φωτοσύνθεσης συντηρεί την αλυσίδα της ζωής πάνω στη Γη. Το φως του είναι πολύτιμο καθώς μέσω της σύνθεσης της βιταμίνης D συμβάλλει στην ανθρώπινη σωματική και ψυχολογική ευεξία.
Η ακτινοβολία του ήλιου που φτάνει στην επιφάνεια της Γης γνωρίζουμε ότι αποτελείται κυρίως από το ορατό φως (45%), και την υπέρυθρη ακτινοβολία ή θερμότητα (55%). Τα επίπεδα της ακτινοβολίας UV είναι ανεξάρτητα από τη θερμοκρασία και μπορεί να είναι υψηλά, ακόμα και όταν έχει συννεφιά. Ένα μικρό τμήμα του φάσματος (5%) περιλαμβάνει τις υπεριώδεις ακτίνες, οι οποίες με βάση το μήκος κύματός τους διαχωρίζονται σε μικρού μήκους κύματος υπεριώδεις Β (UVB, 280-320nm) και μεγαλύτερου μήκους κύματος υπεριώδεις Α (UVA, 320-400nm). Η ενέργεια που μεταφέρουν οι εν λόγω ακτινοβολίες είναι αντιστρόφως ανάλογη του μήκους κύματός τους, συνεπώς οι UVB είναι ισχυρότερες από τις UVA και αυτές με τη σειρά τους είναι πιο δραστικές από τις ορατές και τις υπέρυθρες ακτίνες. Όσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια της ακτινοβολίας, τόσο πιο αυξημένη η πιθανότητα πρόκλησης βλαβών σε βιολογικά συστήματα όπως το δέρμα μας.
Συνεπώς, οι κίνδυνοι για την υγεία από την έκθεση στην UV ακτινοβολία είναι αρκετοί και περιλαμβάνουν το ηλιακό έγκαυμα, τη γήρανση του δέρματος, την εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος και τέλος τον καρκίνο του δέρματος. Εδώ συγκαταλέγονται το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το καρκίνωμα εκ πλακωδών κυττάρων αλλά και το κακόηθες μελάνωμα.
Ήδη από το 1969 ο Albert Kligman έθεσε το ζήτημα της έκθεσης στην UV ακτινοβολία ως βασικό λόγο για την πρόωρη γήρανση του δέρματος. Πρόκειται για τον πιο σημαντικό και μελετημένο παράγοντα με σοβαρές ανεπιθύμητες συνέπειες για το δέρμα, όπως ο σχηματισμός ελεύθερων ριζών, οι βλάβες στο DNA, η πρόκληση φλεγμονής και η παραγωγή ενζύμων, που οδηγούν τελικά στην καταστροφή των ινών κολλαγόνου και ελαστίνης. Η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο προκαλεί αυτό που ονομάζουμε «Οξειδωτικό στρες». Οφείλεται στην παραγωγή ελεύθερων ρίζων, οι οποίες καταστρέφουν τις κυτταρικές μεμβράνες των κυττάρων του δέρματος προκαλώντας έτσι την πρόωρη γήρανσή του.
Από Δερματολογικής πλευράς συστήνουμε την πρόληψη και την προστασία του δέρματος από τον ήλιο. Προκειμένου να μειώσουμε τις βλαβερές του επιδράσεις καλό είναι να αποφεύγουμε την έκθεση μας στον ήλιο ιδίως τις μεσημεριανές ώρες (11 π.μ. – 4 μ.μ.), να προτιμούμε τη σκιά, να επιλέγουμε ανοιχτόχρωμα ρούχα με δείκτη προστασίας (ελαφρά με πυκνή ύφανση), να φοράμε καπέλο και γυαλιά και βέβαια να χρησιμοποιούμε αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας SPF.
Πώς γίνεται η σωστή επιλογή αντηλιακού;
Η σωστή επιλογή του αντηλιακού αφορά στα φίλτρα και στον δείκτη προστασίας. Τα φίλτρα προστασίας μπορεί να είναι φυσικά ή χημικά και η δράση τους είναι να μπλοκάρουν τη βλαπτική δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας UVA και UVB στο δέρμα.
Τα φυσικά φίλτρα είναι ανόργανες ουσίες όπως το διοξείδιο του τιτανίου και το οξείδιο του ψευδαργύρου. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι ότι εγκαταλείπουν μια άσπρη χροιά στο δέρμα κατά την εφαρμογή τους και δεν ξεπλένονται εύκολα με το νερό, γεγονός που τα καθιστά λιγότερο αποδεκτά από αισθητικής απόψεως. Επιλέγονται κυρίως από ευαίσθητες ομάδες όπως τα παιδιά, εγκύους και τα άτομα με πολύ ευαίσθητη επιδερμίδα ως πολύ ασφαλή προϊόντα λόγω της υψηλής προστασίας που προσφέρουν.
Τα χημικά φίλτρα είναι χημικές ουσίες, συνήθως αρωματικές ενώσεις, που φιλτράρουν και απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία. Κυριότερος εκπρόσωπός τους είναι οι βενζοφαινόνες. Tα αντηλιακά με χημικά φίλτρα έχουν το πλεονέκτημα ότι έχουν ευρύ φάσμα φωτοπροστασίας. Έχουν λεπτόρρευστη σύσταση, με αποτέλεσμα να είναι ευχάριστα στη χρήση γιατί απλώνονται εύκολα στην επιδερμίδα. Απαιτείται μικρότερη ποσότητα αντηλιακού κατά την εφαρμογή και η σύστασή τους επιτρέπει την προσθήκη στη φόρμουλα του αντηλιακού και άλλων συστατικών με αντιοξειδωτικές και αντιγηραντικές ιδιότητες. Το μειονέκτημά τους είναι ότι μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, κυρίως σε πολύ ευαίσθητα δέρματα, διότι απορροφώνται διαδερμικά.
Τι δείχνει ο δείχτης προστασίας στα αντηλιακά;
Ο δείκτης αντηλιακής προστασίας (SPF) προέρχεται από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Sun Protection Factor. Αποτελεί μια μέτρηση του βαθμού προστασίας που προσφέρει κάθε προϊόν απέναντι στις υπεριώδεις ακτίνες UVB. Ο βαθμός ωστόσο αντιπροσωπεύει τη διάρκεια προστασίας και όχι την "ποιότητα" προστασίας. Ένας υψηλός δείκτης δεν προσφέρει μεγαλύτερη προστασία από έναν μικρότερο δείκτη. Η προστασία που προσφέρουν είναι η ίδια, απλώς η προστασία που προσφέρει ένας μεγαλύτερος δείκτης διαρκεί περισσότερο χρόνο.
Για παράδειγμα, αν χρειάζονται περίπου 20 λεπτά σε δέρμα χωρίς προστασία για να προκληθεί κάποια βλάβη, τότε ένα αντηλιακό με δείκτη SPF15 προσφέρει προστασία 15 φορές περισσότερο, δηλαδή περίπου 5 ώρες. Ο χρόνος αυτός είναι βέβαια θεωρητικός καθώς η ανανέωση του αντηλιακού καλό είναι να γίνεται κάθε 2 ώρες.
Η δερματολογική συμβουλή είναι να απολαμβάνουμε τον ήλιο χωρίς φόβο αρκεί να γνωρίζουμε τους κινδύνους και πως μπορούμε να προστατευθούμε αποτελεσματικά από αυτούς. Η τακτική επίσκεψη στο Δερματολόγο και η τήρηση των συμβουλών για πρόληψη και προστασία είναι ο καλύτερος σύμμαχος μας για ένα όμορφο καλοκαίρι.
