του Μιχαήλ Αλεβίζου, Ρευματολόγου, Επιμελητή Α΄ Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center
Τι είναι ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και ποια είναι τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται;
O συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ή απλά λύκος) είναι ένα χρόνιο αυτοάνοσο νόσημα που προσβάλλει διάφορα όργανα του σώματος. Το αμυντικό σύστημα του οργανισμού, το οποίο είναι σχεδιασμένο να εξουδετερώνει ξένους μικροοργανισμούς (όπως μικρόβια και ιούς) καθώς και καρκινικά κύτταρα, γίνεται “υπερδραστήριο” στην περίπτωση του λύκου και άλλων αυτοανόσων νοσημάτων και επιτίθεται σε υγιή όργανα του ίδιου του οργανισμού. Ο λύκος εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως κόπωση, πυρετός, δερματικά εξανθήματα (ένα συχνό εξάνθημα που παρατηρείται είναι αυτό που εντοπίζεται πάνω στα μάγουλα και τη μύτη, έχει σχήμα πεταλούδας και επιδεινώνεται με την έκθεση στον ήλιο), τριχόπτωση, πόνος και πρήξιμο στις αρθρώσεις, άφθες στο στόμα, πόνος στο στήθος, φαινόμενο Raynaud (όπου το χρώμα των δακτύλων αλλάζει σε άσπρο/ωχρό και μωβ/μπλε στο κρύο) και διάφορα άλλα. Τα συμπτώματα του λύκου συχνά εμφανίζονται με κύκλους εξάρσεων και υφέσεων. Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα ζουν περίπου 8.000 με 10.000 ασθενείς με λύκο. Ο λύκος εμφανίζεται στις γυναίκες 9 φορές πιο συχνά συγκριτικά με τους άνδρες και η ηλικία πρώτης εμφάνισης της νόσου είναι συνήθως τα 15 με 44 έτη.
Τι μέτρα πρέπει να λαμβάνουν οι ασθενείς με λύκο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού;
Οι ασθενείς με λύκο έχουν κατά κανόνα αυξημένη ευαισθησία στην έκθεση στον ήλιο, η οποία μπορεί να προκαλέσει ή/και να επιδεινώσει δερματικά εξανθήματα. Η έκθεση στον ήλιο ενδέχεται να προκαλέσει και γενικευμένη έξαρση του λύκου. Γι αυτό το λόγο συστήνεται για τους ασθενείς με λύκο να αποφεύγουν την έκθεσή τους στον ήλιο (ιδίως τις ώρες από 11πμ έως 4 μμ) καθώς και να χρησιμοποιούν αντιηλιακό που προστατεύει έναντι των UV-A και UV-B και έχει υψηλό δείκτη προστασίας (SPF τουλάχιστον 50). Τα ίδια μέτρα πρέπει να ακολουθούν και οι ασθενείς με δερματομυοσίτιδα καθώς η νόσος αυτή παρουσιάζει παρόμοια φωτοευαισθησία.
Τι άλλα μέτρα πρέπει να λαμβάνουν οι ασθενείς με λύκο (ανεξαρτήτως εποχής);
Επίσης οι ασθενείς με λύκο πρέπει να επισκέπτονται τακτικά τον ειδικό γιατρό, το ρευματολόγο, ακόμα και όταν νιώθουν καλά. Ένας από τους λόγους είναι ότι ο λύκος μπορεί να προσβάλλει όργανα όπως οι νεφροί: αυτή η προσβολή δεν συνοδεύεται κατά κανόνα από συμπτώματα και επομένως ο μόνος τρόπος να ανιχνευθεί είναι ο εργαστηριακός έλεγχος (εξετάσεις αίματος και ούρων).
Τι περιλαμβάνει η θεραπεία του λύκου;
Στη θεραπεία του λύκου χρησιμοποιούνται μια σειρά από φάρμακα. Όλοι οι ασθενείς με λύκο πρέπει να λαμβάνουν το φάρμακο hydroxychloroquine (εμπορικό όνομα Plaquenil), εκτός και αν υπάρχει αντένδειξη σε αυτό. Το φάρμακο αυτό βελτιώνει τα συμπτώματα στο δέρμα, τις αρθρώσεις και μειώνει τις εξάρσεις της νόσου. Η επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής από εκεί και πέρα είναι εξατομικευμένη, διαφέρει δηλαδή από ασθενή σε ασθενή και εξαρτάται από ποια όργανα έχουν προσβληθεί και το βαθμό της βαρύτητας αυτής της προσβολής. Οι πιο συχνοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, η κορτιζόνη (συνήθως για μικρό χρονικό διάστημα), το mycophenolate (Cellcept), azathioprine (Imuran), cyclophosphamide (Endoxan), Belimumab (Benlysta), rituximab (Mabthera). Η θεραπευτική αγωγή στοχεύει στο να ανακουφίσει τα συμπτώματα, να μειώσει τη φλεγμονή στο σώμα και να ελαχιστοποιήσει τη βλάβη στα όργανα.
Τι πρέπει να γνωρίζoυν οι γυναίκες ασθενείς με λύκο που επιθυμούν εγκυμοσύνη;
Δεδομένου ότι πολλές γυναίκες με λύκο είναι σε αναπαραγωγική ηλικία, ο οικογενειακός προγραμματισμός και η επιθυμία για εγκυμοσύνη πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη ευθύς εξαρχής. Ο λόγος είναι ότι ο λύκος αυξάνει τον κίνδυνο αποβολών, πρόωρου τοκετού, προεκλαμψίας, έξαρσης του ίδιου του νοσήματος (του λύκου) στη μητέρα κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης και εμφάνισης νεογνικού λύκου στο μωρό (αυτό αφορά μια υποκατηγορία ασθενών με λύκο και Sjogren’s που φέρουν τα αντισώματα Ro-SSA και La-SSB στο αίμα). Παρ' όλα αυτά, οι περισσότερες γυναίκες με λύκο θα καταφέρουν να έχουν μια φυσιολογική εγκυμοσύνη. Έχει φανεί ότι τα καλύτερα αποτελέσματα και για τη μητέρα και το μωρό επιτυγχάνονται όταν ο λύκος είναι σε ύφεση (ιδανικά) για τουλάχιστον 6 μήνες πριν τη σύλληψη, όταν οι μητέρες συνεχίζουν Plaquenil κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, έχουν διακόψει -πάντα σε συνεννόηση με το γιατρό- συγκεκριμένα φάρμακα (που λαμβάνουν για το λύκο και άλλα προβλήματα υγείας) που είναι τοξικά για το έμβρυο και έχουν στενή παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης από γυναικολόγο και ρευματολόγο.
