Ιωάννης Κανακάκης MD, PhD,
Διευθυντής Γ΄ Καρδιολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν
Τα καρδιαγγειακά επεισόδια αποτελούν τα πιο συχνά μη μεταδοτικά νοσήματα παγκοσμίως. Προκαλούν σχεδόν 18 εκατομμύρια θανάτους ετησίως ή το 32% των παγκοσμίων θανάτων. Από αυτούς το 85% οφείλεται στο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (Ο.Ε.Μ) και στα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας ανακοίνωσε ένα παγκόσμιο σχέδιο για την ελάττωση κατά 25% των πρώιμων θανάτων από μη μεταδιδόμενα νοσήματα, μέχρι το τέλος του 2025. Από τους εννέα (9) στόχους που έθεσε για την επιτυχία αυτού του πλάνου οι δυο (2) αφορούν την πρόληψη και τον έλεγχο των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Το 80% των πρώιμων θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα θα μπορούσε να αποφευχθεί αν υπήρχε επαρκής γνώση και έλεγχος των παραγόντων κινδύνου των καρδιακών παθήσεων. Με κατάλληλη, έγκυρη και περιεκτική πληροφόρηση για τη σημασία των παραγόντων κινδύνου, μπορούμε να οδηγηθούμε σε βέλτιστη διαχείριση αυτών και ελάττωση της θνητότητας και νοσηρότητας.
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου που μπορεί να προκληθεί από ένα συνδυασμό συμπεριφορικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικό-οικονομικών παραγόντων κινδύνου, όπως η αρτηριακή υπέρταση, η χρήση καπνού και καπνικών προϊόντων, η ανθυγιεινή διατροφή, η υψηλή χοληστερίνη, ο σακχαρώδης διαβήτης, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η επιβλαβής χρήση αλκοόλ και η αγχώδης διαταραχή. Όταν δε, χορηγείται φαρμακευτική θεραπεία πρέπει να υπάρχει επαρκής συμμόρφωση σε αυτή. Ένα 43 με 67% των ασθενών δεν συμμορφώνεται στην λαμβανόμενη φαρμακευτική θεραπεία μετά τον πρώτο χρόνο.
Σημαντικά βήματα για την πρόληψη της αθηρωματικής καρδιαγγειακής νόσου είναι τα παρακάτω:
- Διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής δια βίου, ξεκινώντας από την παιδική ηλικία.
- Άτομα ηλικίας 40 έως 70 ετών πρέπει να εκτιμώνται περιοδικά για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο που διατρέχουν σε συνεννόηση με τον γιατρό τους.
- Να ακολουθείτε ένα υγιεινό διαιτητικό πρόγραμμα που να περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, ψάρια, πουλερικά και αποφυγή των trans-λιπαρών του κόκκινου κρέατος και των επεξεργασμένων τροφών.
- Άτομα υπέρβαρα ή παχύσαρκα πρέπει να ακολουθήσουν πρόγραμμα περιορισμού των θερμίδων με συμβουλευτική προσέγγιση από ειδική ομάδα γιατρών, διαιτολόγων για την ελάττωση του σωματικού βάρους και τη διατήρηση του.
- Να ακολουθείτε πρόγραμμα αεροβικής άσκησης τουλάχιστον 150 λεπτών την εβδομάδα μέτριας έντασης ή 75 λεπτών αυξημένης έντασης ή συνδυασμός των δύο και ιδανικά κατανεμημένα σε 4-5 μέρες.
- Άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 πρέπει να διατηρούν ιδανικό σωματικό βάρος πρόγραμμα άσκησης και να λαμβάνουν τις νεότερες θεραπείες για την πρόληψη των καρδιαγγειακών επιπλοκών του διαβήτη.
- Διακοπή του καπνίσματος και στην περίπτωση δυσκολίας να γίνεται επίσκεψη στα κέντρα διακοπής καπνίσματος.
- η θεραπεία με στατίνες αποτελεί την πρώτη γραμμή θεραπείας σε άτομα με υψηλές τιμές χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL) για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
- σε άτομα με αρτηριακή υπέρταση ιδανικός στόχος είναι ΑΠ 130/80mmHg.
Τι είναι αυτό όμως που οδηγεί στο Ο.Ε.Μ.;
Όπως γνωρίζουμε η καρδιά είναι ένα από τα πιο σημαντικά όργανα, καθώς διοχετεύει αίμα σε όλο το ανθρώπινο σώμα. Η αθηρωματική πλάκα που προκαλείται από τη χοληστερόλη, το ασβέστιο και άλλες ουσίες στο αίμα και εντοπίζετε στις στεφανιαίες αρτηρίες, μειώνει τη ροή του αίματος και μπορεί ακόμη και να την εμποδίσει εντελώς, οδηγώντας σε έμφραγμα. Το 50% των θανάτων που προκαλούνται από έμφραγμα συμβαίνουν τις πρώτες 3-4 ώρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Η αντιμετώπιση του εμφράγματος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο γρήγορα ο ασθενής λαμβάνει θεραπεία καθώς και κατά πόσο ανταποκρίνεται σε αυτή.
Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία και η Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία "STENT SAVE A LIFE" με επανειλημμένες καμπάνιες, τονίζουν τα τέσσερα βήματα που πρέπει να ακολουθούμε:
- Αναγνώρισε τα συμπτώματα:
- Πόνος στο στήθος που μοιάζει με σφίξιμο ή έντονη πίεση.
- Πόνος σε άλλα μέρη του σώματος όπως αριστερό χέρι, λαιμός ή στο κάτω σιαγόνα.
- Στις γυναίκες μπορεί να εκδηλωθεί με δύσπνοια, αδυναμία, δυσπεψία και κόπωση.
- Δράσε άμεσα :
Κάλεσε αμέσως ασθενοφόρο. Μην περιμένεις ακόμα και αν θεωρείς ότι ο πόνος δεν είναι αρκετά έντονος ή δεν είσαι σίγουρος ότι πρόκειται για έμφραγμα. Κάθε λεπτό καθυστέρησης μετράει, αφού ενέχει μεγάλη πιθανότητα κινδύνου σοβαρής βλάβης, καρδιακής ανεπάρκειας ή ακόμα και θανάτου.
- Κάλεσε βοήθεια στο 166 (ΕΚΑΒ) ή στο 112 τον πανευρωπαϊκό αριθμό έκτακτης ανάγκης από οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης. Μην επιχειρήσεις να μεταβείς στο νοσοκομείο οδηγώντας μόνος σου.
- Λάβε θεραπεία. Η πιο αποτελεσματική θεραπεία είναι η μηχανική διάνοιξη των αποφραγμένων αρτηριών, διαδικασία γνωστή ως Πρωτογενής Αγγειοπλαστική. Σε απομακρυσμένες περιοχές από επεμβατικά κέντρα, συστήνεται η θρομβόλυση.
Στη χώρα μας αντιμετωπίζεται σήμερα αποτελεσματικά το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Έχουμε περίπου 25.000 οξέα στεφανιαία σύνδρομα ετησίως. Σε ποσοστό μεγαλύτερο του >50% λαμβάνουν επεμβατική θεραπεία και σε μεγαλύτερο του >70%, υποβάλλονται σε αγγειοπλαστική όπου υπάρχουν δίκτυα πρωτογενούς αγγειοπλαστικής.
Η ανωτέρω αντιμετώπιση δεν διαφέρει από χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, με εξαίρεση τις δυσπρόσιτες περιοχές της χώρας μας που αποτελούν το επόμενο βήμα οργάνωσης και αντιμετώπισης με δημιουργία δικτύων πρωτογενούς αγγειοπλαστικής.
