Τα σημάδια που μαρτυρούν καρκίνο στο στόμα
Διευθυντή Κλινικής Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center
Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται μια αυξητική τάση στην εμφάνιση του καρκίνου της στοματικής κοιλότητας, με τα περιστατικά να αποτελούν το 4-5% επί του συνόλου των ασθενών με καρκίνο, ενώ 25-35% των ασθενών αυτών τελικά να καταλήγουν από τη νόσο. Ωστόσο, το στόμα δίνει από νωρίς σημάδια, που αν αντιμετωπιστούν εγκαίρως μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την ίαση. Πρόκειται για τις λεγόμενες προκαρκινικές βλάβες, στις οποίες υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του στόματος. Οι πιο συνήθεις δυνητικά κακοήθεις διαταραχές του στόματος είναι η Λευκοπλακία, η Ερυθροπλακία και η Ακτινική Χειλίτιδα.
Λευκοπλακία
Με τον όρο λευκοπλακία αναφερόμαστε στην εμφάνιση λευκής πλάκας στον βλεννογόνο του στόματος που δεν αποκολλάται και η οποία ενέχει τον πιθανό κίνδυνο εξαλλαγής σε καρκίνο του στόματος. Η γλώσσα, η παρειά (κοντά στη γωνία του στόματος), το κάτω χείλος, τα ούλα, η υπερώα και το έδαφος του στόματος αποτελούν τα κύρια σημεία στο στόμα όπου εμφανίζεται η πάθηση της λευκοπλακίας. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στο έδαφος του στόματος και στα πλάγια χείλη της γλώσσας, μιας και αυτά είναι τα πιο επικίνδυνα σημεία εμφάνισης και υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος εξαλλαγής σε καρκινική βλάβη. Η τακτική κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η παράλειψη των μέτρων και κανόνων υγιεινής του στόματος με αποτέλεσμα τη δημιουργία λοιμώξεων, καθώς όμως και γενετικοί παράγοντες αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες εμφάνισης λευκοπλακίας. Υψηλότερες πιθανότητες εμφάνισης λευκοπλακίας έχουν τα άτομα ηλικίας 40-50 ετών και ιδιαίτερα χρόνιοι καπνιστές όπου δεν τηρούν τους κανόνες υγιεινής. Επιπλέον, η κακοήθης εξαλλαγή της λευκοπλακίας είναι συχνότερη σε γυναίκες με το ποσοστό εμφάνισης να έχει αυξηθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Ερυθροπλακία
Εντοπίζεται συνήθως στο έδαφος του στόματος, στη μαλακή υπερώα και στην παρειά και μπορεί να σχετίζεται με λευκές περιοχές (ερυθρολευκοπλακία). Πιο συγκεκριμένα, εμφανίζεται συνήθως με την μορφή αλλοίωσης πάνω στην εσωτερική επιφάνεια του στόματος και κυρίως στο έδαφος του στόματος, στις παρειές (μάγουλα), την κάτω επιφάνεια και τα χείλη της γλώσσας και την πίσω πλευρά της υπερώας. Αν και το αίτιο της ερυθροπλακίας παραμένει άγνωστο, αναφέρεται ότι πιθανό ρόλο παίζουν η κατάχρηση καπνού και οινοπνευματωδών ποτών. Η ερυθροπλακία προσβάλλει συχνότερα τους άνδρες και μάλιστα άτομα από 60 έως 70 χρονών. Δεδομένου ότι η ερυθροπλακία αναπτύσσεται συχνά χωρίς πόνο ή άλλα συμπτώματα, μπορεί να περάσει απαρατήρητη έως ότου βρεθεί από τον οδοντίατρο ή τον γναθοχειρουργό σας. Η διάγνωση της πραγματοποιείται από την κλινική εικόνα, αλλά πρέπει να επιβεβαιωθεί με κυτταρολογική εξέταση έπειτα από απόξεση, ή ακόμα καλύτερα με βιοψία.
Ακτινική χειλίτιδα
Είναι μια νόσος των χειλιών που οφείλεται στον ήλιο και αφορά συνήθως το κάτω χείλος. Αποτελεί τη πιο επιθετική μορφή της ακτινικής υπερκεράτωσης και μπορεί να εξελιχθεί σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Αναπτύσσεται κυρίως στο ερυθρό κράσπεδο του κάτω χείλους, το οποίο καθίσταται λεπτό, ατροφικό-στιλπνό με αυλακώσεις. Το χείλος χάνει το κόκκινο χρώμα του, γίνεται λευκό, φαίνεται ξηρό, και χάνει τις χαρακτηριστικές του γραμμώσεις κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα. Το όριο ερυθρού κρασπέδου / δέρματος είναι ασαφές (επιδερμοποίηση του χείλους), ενώ ελκώσεις, λευκές πλάκες και εφελκίδες παρατηρούνται σε χρόνιες περιπτώσεις . Προσβάλλει συνήθως άτομα άνω των 50 ετών, καπνιστές, με ανοιχτόχρωμο τύπο δέρματος, κυρίως άνδρες και έχει το δυναμικό κακοήθους εξαλλαγής. Επιπλέον, σε μεγαλύτερο κίνδυνο βρίσκονται ασθενείς με ανοσοκαταστολή. Οι βλάβες προκύπτουν όταν το τοπικό ανοσοποιητικό σύστημα του δέρματος αδυνατεί να επιδιορθώσει την κυτταρική βλάβη.
Αντιμετώπιση
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος στην αντιμετώπιση του καρκίνου του στόματος είναι η ΠΡΟΛΗΨΗ. Ο προληπτικός έλεγχος των ομάδων υψηλού κινδύνου, δηλαδή των καπνιστών και των ατόμων που καταναλώνουν μεγάλη ποσότητα αλκοόλ, συμβάλλει σημαντικά στην πρόγνωση της νόσου. Η πρόληψη συνίσταται:
- Στην αναγνώριση και αποφυγή των διαφόρων αιτιολογικών παραγόντων
- Στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία σε πρώιμο στάδιο
Στη στοματική κοιλότητα αναπτύσσονται πολλές αθώες, καλοήθεις, μη καρκινικές βλάβες, όπως, ινώματα, κοκκιώματα, επουλίδες, φλεγμονές κ.λπ. Ακολουθώντας, ωστόσο, τη βασική αρχή της προληπτικής ιατρικής, οτιδήποτε παρεκκλίνει της φυσιολογικής όψης και υφής στον βλεννογόνο του στόματος για περισσότερες από 15 ημέρες, θα πρέπει να ελέγχεται, προκειμένου να επιτύχουμε σαφή διάγνωση και πρώιμη θεραπεία.
