Σπύρος Παγκράτης MD, FACS, DABS
Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Ήπατος, Χοληφόρων και Παγκρέατος, Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν
Ο καρκίνος παγκρέατος, αν και σχετικά σπάνιος (εμφανίζεται σε περίπου 10 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού και αφορά κυρίως ασθενείς στην 6η και 7η δεκαετία τους), ευθύνεται για μεγάλο σχετικά ποσοστό θανάτων από κακοήθεια. Ενώ παλαιότερα το 90% των ασθενών ήταν πάνω από 55 ετών, δυστυχώς τα τελευταία χρόνια ο μέσος όρος ηλικίας των πρωτοεμφανιζόμενων ασθενών έχει μειωθεί αισθητά και η συχνότητα της νόσου αυξάνεται. Οι λόγοι για την αλλαγή αυτή είναι ουσιαστικά άγνωστοί αλλά οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι σχετίζεται με περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως ο σύγχρονος τρόπος ζωής, το stress, η διατροφή και άλλα. Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου παραμένουν το κάπνισμα, η χρόνια φλεγμονή του οργάνου, η παχυσαρκία και η κληρονομικότητα.
Πώς εμφανίζεται ο καρκίνος παγκρέατος
Στα αρχικά του στάδια ο καρκίνος παγκρέατος μπορεί να είναι τελείως ασυμπτωματικός και αυτός είναι ένας από τους λόγους που αρκετοί ασθενείς διαγιγνώσκονται σε πιο προχωρημένο στάδιο. Οι πιο «τυχεροί» ασθενείς είναι αυτοί που, για κάποιο λόγο μη σχετιζόμενο με το πάγκρεάς, θα υποβληθούν σε εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο και θα ανακαλύψουν μια βλάβη σε πολύ αρχικό στάδιο. Αυτοί οι ασθενείς έχουν τις καλύτερες πιθανότητες για ίαση και μακροχρόνια επιβίωση. Συνεπώς, η έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη είναι καθοριστικής σημασίας και οι ασθενείς με σχετική κληρονομικότητα ή παράγοντες υψηλού κινδύνου πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικό προληπτικό έλεγχο. Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και της προσωποποιημένης ιατρικής έχουν αναπτυχθεί πολλά μοντέλα και εφαρμογές που μας βοηθούν να εντοπίσουμε ποιοι ασθενείς κινδυνεύουν και πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν. Η ημέρα που με απλή εξέταση αίματος και με έλεγχο του DNA θα διαγιγνώσκουμε βλάβες σε προ-καρκινικό στάδιο και οι ασθενείς θα θεραπεύονται με εξατομικευμένο τρόπο δεν είναι μακριά.
Πολύ συχνά, ο καρκίνος παγκρέατος εμφανίζεται με ήπια και μη-ειδικά συμπτώματα όπως κόπωση , ήπιος πόνος στη κοιλία, διάρροια, οσφυαλγία, μειωμένη όρεξη, απώλεια βάρους, επιδείνωση ή εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη και αλλαγές στη συναισθηματική κατάσταση του ασθενούς όπως κατάθλιψη. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα συμπτώματα αυτά μπορεί να προηγούνται της διάγνωσης για πολλούς μήνες (είναι αλήθεια ότι εμφανίζονται σε πλειάδα άσχετων νόσων και ασθενών), συχνά υπό-εκτιμώνται και, όπως έχουν αναδείξει αρκετές μελέτες, οι ασθενείς, και ιδιαίτερά οι νεότεροι, μπορεί να χάσουν πολύτιμό χρόνο και να δώσουν την ευκαιρία στον καρκινικό όγκο να εξαπλωθεί και να πάει σε άλλα όργανα. Γι’ αυτό τον λόγο πολλοί ασθενείς διαγιγνώσκονται όταν ό όγκος έχει ήδη διηθήσει παρακείμενα όργανα και είναι «ανεγχείρητος».
Πλέον τα δεδομένα, ευτυχώς, έχουν αλλάξει και με την σύγχρονη θεραπεία και τεχνολογία έχουμε την δυνατότητα να ανατρέψουμε την πορεία αυτή και να καταστήσουμε πολλούς ασθενείς ξανά χειρουργήσιμους αλλάζοντας προς το καλύτερο την πρόγνωσή τους. Είναι γεγονός ότι μεγάλο μέρους της παγκόσμιας έρευνας σχετικά με τον καρκίνο παγκρέατος κατευθύνεται ακριβώς σε αυτή την προσπάθεια.
Τι γίνεται μετά τη διάγνωση του καρκίνου παγκρέατος
Όταν τεθεί η διάγνωση ή η υποψία καρκίνου πάγκρεας, ο ασθενής πρέπει να απευθυνθεί στον κατάλληλο ιατρό (εξιδεικευμένος Χειρουργός παγκρέατος ή Ογκολόγος). Η επιλογή κατάλληλου ιατρού είναι καθοριστικής σημασίας. Ο Ιατρός πρέπει να είναι εξειδικευμένος, έμπειρος, ενημερωμένος για όλες τις τελευταίες εξελίξεις και θεραπείες και κυρίως ανθρώπινος και δίπλα στον ασθενή και την οικογένεια του από την αρχή μέχρι την μακροχρόνια παρακολούθηση του. Οφείλει να αφιερώσει όσο χρόνο χρειάζεται ο ασθενής για να του εξηγήσει την νόσο του, να απαντήσει τις ερωτήσεις και τις απορίες του, και να απαλείψει τον φόβο του. Ο ασθενής πρέπει να νιώσει μέλος της ομάδας, ότι συμμετέχει στις αποφάσεις για την θεραπεία του, κατανοεί το πλάνο, το αξιολογεί και όχι απλός παρατηρητής των εξελίξεων. Ο εξειδικευμένος ιατρός θα προτείνει τις κατάλληλες διαγνωστικές εξετάσεις για να εκτιμήσει την έκταση της νόσου, την κατάσταση του ασθενή, και την ύπαρξη πιθανών μεταστάσεων. Η επιλογή εξετάσεων γίνεται προσεκτικά έτσι ώστε να συλλέξουμε τις απαραίτητες πληροφορίες χωρίς να υποβάλουμε τον ασθενή σε περιττή ταλαιπωρία με συνοδό κόστος και πιθανές επιπλοκές.
Ελπίδα από τις νέες θεραπείες
Μετά τη διάγνωση, το δεύτερο σημαντικό βήμα είναι η σωστή και εξατομικευμένη αντιμετώπιση. Κάθε ασθενής πρέπει να εκτιμηθεί από Ογκολογικό Συμβούλιο και να αποφασιστεί η ενδεδειγμένη θεραπεία. Εκεί ακριβώς είναι που οι εξελίξεις στην έρευνα και στη θεραπεία μας επιτρέπουν να είμαστε αισιόδοξοι για την πορεία των ασθενών μας. Μια πάθηση που παλαιότερα θεωρούνταν ανίατη, τώρα γίνεται χρόνια γιατί έχουμε αρκετά θεραπευτικά όπλα στη φαρέτρα μας. Ασθενείς που παρουσιάζονται σε προχωρημένο στάδιο, πλέον λαμβάνοντας σύγχρονή χημειοθεραπεία θα οδηγηθούν το χειρουργείο με ισάξια καλά αποτελέσματα όπως αυτοί σε πιο πρώιμο στάδιο. Η χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) μας επιτρέπει να προβλέψουμε ποιοι ασθενείς θα ωφεληθούν από συγκεκριμένες θεραπείες και ποιοι άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο και ενδείκνυται να υποβληθούν σε κατάλληλο προ-συμπτωματικό έλεγχο (screening test). Η πρόοδος της τεχνολογίας (ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές όπως η ρομποτική χειρουργική) και η υιοθέτηση συγκεκριμένων μετα-χειρουργικών πρωτοκόλλων έχουν κάνει τα χειρουργεία παγκρέατος ασφαλέστερα, λιγότερο επιβαρυντικά, λιγότερο επώδυνα με σύντομες νοσηλείες και εξαιρετικά αποτελέσματα. Η έγκαιρη ανίχνευση εξατομικευμένων βιοδεικτών στο αίμα μας επιτρέπει να εντοπίσουμε μια πιθανή υποτροπή πριν εμφανιστεί στις απεικονίσεις και πριν προκαλέσει συμπτώματα με συνεπεία την άμεση έναρξη θεραπείας και την καλύτερη πρόγνωση και επιβίωση του ασθενή.
Μετά τη θεραπεία…
Ο χειρουργός και ο ογκολόγος είναι τα σημεία αναφοράς. Δίπλα στον ασθενή, εύκολα προσβάσιμοι, καθοδηγούν τον ασθενή στη μετεγχειρητική παρακολούθηση.
Στην εξειδικευμένη Κλινική Χειρουργικής Ήπατος, Χοληφόρων και Παγκρέατος του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center, λειτουργούμε ακριβώς με αυτές τις αρχές. Όλοι οι ασθενείς με καρκίνο παγκρέατος αντιμετωπίζονται από έμπειρη ομάδα εξειδικευμένων ιατρών και λαμβάνουν τις πιο προηγμένες και αποτελεσματικές θεραπείες. Συχνά όταν παραστεί ανάγκη συνεργαζόμαστε με τα μεγαλύτερα κέντρα χειρουργικής παγκρέατος των ΗΠΑ και της Ευρώπης προς όφελος των ασθενών μας.
