Παθολόγος – Διαβητολόγος, αναπληρωτής Διευθυντής Γ΄ Παθολογικής Κλινικής & Διαβητολογικού Ιατρείου Ερρίκος Ντυνάν
Τα ενέσιμα φάρμακα για την απώλεια βάρους που κυκλοφορούν (τιρζεπατίδη, λιραγλουτίδη, σεμαγλουτίδη) έχουν τύχει ευρείας προσοχής, μελετώνται επίμονα από τους επιστήμονες και συζητούνται συνεχώς στον καθημερινό τύπο τα τελευταία χρόνια ως μια αποτελεσματική νέα θεραπεία για όσους ζουν με υπερβολικό σωματικό βάρος.
Πρόκειται για φάρμακα που μιμούνται τις ορμόνες GLP-1 και GIP που παράγονται στο έντερο κατά τη λήψη τροφής και προκαλούν απελευθέρωση της ορμόνης ινσουλίνης στην κυκλοφορία του αίματος. Η λήψη τους έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της όρεξης και το αίσθημα γρήγορου κορεσμού μετά το φαγητό, καθώς επιβραδύνεται η πέψη ενώ ρυθμίζεται η ενέργεια και η όρεξη στον εγκέφαλο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, τα φάρμακα αυτά σχεδιάστηκαν αρχικά για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2, καθώς η ινσουλίνη μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Φαίνεται ότι επίσης δρουν στους μυς και το ήπαρ όπου ελαττώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη, μειώνουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου σε άτομα με υπερβολικό βάρος, ελαττώνουν τον κίνδυνο αγγειακής βλάβης στα κάτω άκρα, ενώ έχουν προστατευτική δράση και στους νεφρούς, κυρίως σε άτομα με διαβήτη.
Ποια άτομα έχουν ενδείξεις για τις ενέσεις απώλειας βάρους και πόσο βάρος μπορεί να χάσουν;
Ένδειξη για τιρζεπατίδη έχουν παχύσαρκα άτομα άνω των 18 ετών, με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ*) μεγαλύτερο από 30 Kg/m2 ή άτομα με ΔΜΣ μεγαλύτερο από 27 αλλά με σοβαρές άλλες παθήσεις όπως οστεοαρθρίτιδα ή βαριά αναπνευστική ή καρδιακή ανεπάρκεια. Η λιραγλουτίδη και η σεμαγλουτίδη μπορεί να δοθούν σε παιδιά 12 ετών και άνω με παχυσαρκία. Είναι ωστόσο απαραίτητο να ληφθεί αναλυτικό ιστορικό από τον γιατρό προτού συνταγογραφηθούν αυτές οι ουσίες, καθώς υπάρξουν και σοβαρές αντενδείξεις.
Όσον αφορά στην απώλεια βάρους, μπορεί να κυμαίνεται από 11% των πρώτο μήνα μέχρι 20% τους πρώτους 8 μήνες μετά την έναρξη της τιρζεπατίδης. Γενικά, τον πρώτο χρόνο υπάρχει απώλεια κατά μέσον όρο 21% του βάρους στη μεγάλη δόση. Για τη σεμαγλουτίδη, η απώλεια βάρους είναι περίπου 15% στη μεγάλη δόση. Άτομα με διαβήτη μπορεί να χάνουν λιγότερο βάρος. Για τη λιραγλουτίδη η απώλεια είναι μέχρι 9,5% τον πρώτο χρόνο.
Ωστόσο, οι ενέσεις αυτές δεν οδηγούν αυτομάτως σε σωματική υγεία. Ένας υγιεινός τρόπος ζωής απαιτεί ισορροπημένη διατροφή και σωματική άσκηση:
- Ισορροπημένη διατροφή – εάν πεινάτε λιγότερο και τρώτε λιγότερο φαγητό, πρέπει να βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας εξακολουθεί να έχει αρκετές πρωτεΐνες, βιταμίνες και μέταλλα που χρειάζεται το σώμα σας. Καταναλώστε μια καλή ισορροπία φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως, άπαχου κρέατος, ψαριών, οσπρίων και γαλακτοκομικών προϊόντων με χαμηλά λιπαρά. Αποφύγετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι.
- Σωματική άσκηση – η έρευνα δείχνει ότι οι ενέσεις απώλειας βάρους μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια μυϊκής μάζας καθώς και λίπους. Η τακτική άσκηση και η άσκηση αντίστασης μπορούν να σας βοηθήσουν να διατηρήσετε τους μυς καθώς χάνετε βάρος.
Έχουν παρενέργειες οι ενέσεις απώλειας βάρους;
Τα άτομα που λαμβάνουν ενέσεις απώλειας βάρους μπορεί εμφανίσουν κάποιες παρενέργειες. Οι πιο συχνές είναι αίσθημα αδιαθεσίας, αυξημένη κόπωση, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, ναυτία είτε πόνος στο στομάχι. Αυτές οι παρενέργειες μπορεί να επηρεάζουν 1 στα 10 άτομα και συχνά παραβλέπονται ή διαρκούν για μια ή δυο ημέρες μετά την ένεση.
Οι ενέσεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν ζάλη, τριχόπτωση, χαμηλό σάκχαρο στο αίμα και ταχυκαρδία σε ορισμένα άτομα. Σπανιότερη είναι η φλεγμονή του παγκρέατος (παγκρεατίτιδα) ίσως 1 στα 100 άτομα.
Η κακή θρέψη είναι επίσης σχετικά συχνή, αφού τα άτομα που χρησιμοποιούν τα φάρμακα αυτά πεινούν λιγότερο και τρώνε λιγότερο, με αποτέλεσμα απώλεια μυϊκής μάζας και ενδεχομένως οστεοπενία. Γι’ αυτό επιβάλλεται ισορροπημένη δίαιτα, καλύτερα σε συνεννόηση με διατροφολόγο, και αυξημένη λήψη πρωτεΐνης, βιταμίνης D και ασβεστίου.
Τι θα συμβεί όταν διακοπούν αυτές οι ενέσεις;
Οι περισσότερες μελέτες αναφέρουν και πάλι αύξηση του σωματικού βάρους, ίσως και μέχρι το βάρος που υπήρχε προ της χρήσης του φαρμάκου. Γι’ αυτό όλοι συνιστούν συστηματική εκπαίδευση για τη διατροφή και την σωματική άσκηση, ώστε μετά από τυχόν διακοπή της λήψης να συνεχιστεί ένας υγιεινός τρόπος ζωής και να εμποδιστεί ή έστω να μετριαστεί αυτή η αύξηση του βάρους. Άλλοι πάλι συνιστούν να λαμβάνονται αυτά τα φάρμακα δια βίου. Τακτική εξέταση σε ιατρεία παχυσαρκίας, οδηγίες από διαιτολόγο, πρόγραμμα σωματικής άσκησης, ίσως και ψυχολογική υποστήριξη όταν χρειάζεται, όλα αυτά μπορεί να βοηθήσουν στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
* Δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ): υπολογίζεται ως το πηλίκον του σωματικού βάρους σε χιλιόγραμμα προς το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα. ΔΜΣ μεταξύ 25 και 29,9 Kg/m2 χαρακτηρίζει τα υπέρβαρα άτομα και άνω του 30 τα παχύσαρκα άτομα.
