Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος, Διευθυντής Β' Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν
Ο έρπητας ζωστήρα είναι μία «κακή» νόσος με μεγάλη συχνότητα στον πληθυσμό. Η συχνότητα της είναι 3,4 στους 1.000 σε νέους υγιείς και 11,8 στους 1.000 σε άνω των 65. Εκτιμάται ότι τελικά περίπου ένας στους τρεις θα νοσήσει στη ζωή του. Είναι μεν συνήθως αυτοπεριοριζόμενη, όμως συχνά έχει καταστροφικά αποτελέσματα στην ποιότητα της ζωής.
Ο έρπης ζωστήρ σχετίζεται ευθέως με την ανεμευλογιά διότι και οι δύο προκαλούνται από τον ίδιο ιό (varicella-zoster virus). Στην ουσία είναι μία νόσος με διαφορετικό τρόπο έκφρασης. Αυτό γίνεται γιατί μετά την νόσηση από ανεμευλογιά ο ιός παραμένει σε υπνώτουσα, μη ενεργό μορφή στα αισθητηριακά νεύρα. Αναζωπυρώνεται χρόνια μετά και προκαλεί έρπητα ζωστήρα. Αυτό θεωρείται ότι συμβαίνει διότι το ανοσοποιητικό σύστημα δεν μπορεί να συγκρατήσει τον λανθάνοντα πολλαπλασιασμό του ιού. Η αναζωπύρωση σχετίζεται άμεσα με την ανοσολογική επάρκεια. Αν υπολογίσουμε ότι 99% του πληθυσμού που γεννήθηκε πριν το 1980 έχουν περάσει ανεμευλογιά, (ακόμη και εάν δεν το θυμούνται) καταλαβαίνουμε το μέγεθος του προβλήματος. Ας σημειωθεί ότι η νόσος είναι μεταδοτική σε άτομα που δεν έχουν περάσει ανεμευλογιά!
Ποια είναι τα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα;
Εκδηλώνεται χαρακτηριστικά με πυρετό, κακουχία, πόνο και δερματικό εξάνθημα με φυσαλίδες. Μετά την αποδρομή της, πολλοί ασθενείς υποφέρουν από μέτριο ή έντονο πόνο γνωστό ως μεθερπητική νευραλγία. Αρχικά την αναζωπύρωση, ο ιός πολλαπλασιάζεται κατά μήκος των νεύρων στο δέρμα, προκαλώντας φλεγμονή και εξάνθημα. Μετά την επούλωση της βλάβης στο δέρμα προκαλείται πόνος ως αποτέλεσμα της φλεγμονής στα προσβληθέντα νεύρα. Μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε νεύρο μεταξύ των οποίων το ακουστικό και το οφθαλμικό. Σε ηλικιωμένους η προσβολή του οφθαλμικού νεύρου είναι η συχνότερη επιπλοκή και μπορεί να προκαλέσει τύφλωση.
Αίτια που προκαλούν τον έρπητα ζωστήρα είναι το στρες, η κορτιζόνη και τα ανοσοκατασταλτικά, η οξεία ή χρόνια νόσος και η κακοήθεια.
Επιπλοκές του έρπητα ζωστήρα μπορεί να είναι βακτηριακές μολύνσεις των δερματικών βλαβών, μεθερπητική νευραλγία, ουλές, παράλυση ακόμη και εγκεφαλίτιδα στη περίπτωση εκτεταμένης νόσου.
Θεραπεία και πρόληψη
Η θεραπεία του έρπητα ζωστήρα, με αντιιικό επιταχύνει την επούλωση των βλαβών, ελαττώνει τον οξύ πόνο και προλαμβάνει την μεθερπητική νευραλγία, ειδικά στους ηλικιωμένους. Αντιικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι η ακυκλοβίρη, η φαμσικλοβίρη και η βαλακυκλοβίρη για 7 ημέρες.
Ο εμβολιασμός είναι ο μόνος τρόπος πρόληψης του έρπητα ζωστήρα και τις επιπλοκές του. Ωστόσο, το μεγάλο όπλο είναι το ανασυνδυασμένο εμβόλιο (Shingrix) γίνεται σε δύο δόσεις. Συνιστάται σε όλους τους ενήλικες άνω των 50 ετών χωρίς όριο ηλικίας και στους ανοσοκατασταλμένους ενήλικες άνω των 19. Ο εμβολιασμός συνιστάται ακόμη και:
- σε αυτούς που έχουν ήδη περάσει επεισόδιο έρπητα ζωστήρα για να προλάβουν μελλοντικές νοσήσεις
- σε αυτούς που έχουν εμβολιαστεί με το παλαιό εμβόλιο Zostavax
- σε αυτούς που έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο της ανεμευλογιάς.
Το εμβόλιο είναι ασφαλές και δραστικό και πρέπει όμως να μη γίνεται στις εγκύους, σε αυτούς που είχαν σοβαρή αλλεργική αντίδραση μετά την πρώτη δόση και σε αυτούς που νοσούν ενεργά. Το εμβόλιο χορηγείται δωρεάν από τον ΕΟΠΥΥ.
