Θεόδωρος Ροκκάς MD, PhD, UK0, FACG, AGAF, FEBG
Διευθυντής Α΄ Γαστρεντερολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν
Tο σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) (διεθνώς IBS - Irritable Bowel Syndrome) είναι μια συχνή πεπτική διαταραχή που επηρεάζει το έντερο και προκαλεί διάφορα συμπτώματα, χωρίς να υπάρχουν εμφανείς οργανικές βλάβες ή παθολογικές αλλαγές στον οργανισμό. Είναι μια από τις πιο συχνές διαταραχές του πεπτικού συστήματος και εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες παρά στους άνδρες (περίπου 2:1), συνήθως σε νεαρή ενηλικίωση και μέση ηλικία, αλλά μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία. Εκτιμάται ότι επηρεάζει περίπου το 10-15% του πληθυσμού παγκοσμίως, αν και πολλοί άνθρωποι δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια.
Το ΣΕΕ προκαλείται από μια συνδυασμένη διαταραχή που επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου και του νευρικού συστήματος που το ελέγχει. Οι ακριβείς αιτίες δεν είναι πλήρως γνωστές, αλλά υπάρχουν παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή του:
- Διαταραχές της εντερικής κινητικότητας με υπερδραστήριες ή ακανόνιστες κινήσεις του εντέρου.
- Η υπερευαισθησία του εντέρου σε φυσιολογικά ερεθίσματα, προκαλώντας πόνο.
- Οι αλλαγές στο εντερικό μικροβίωμα (παλαιότερος όρος μικροβιακή χλωρίδα).
- Το στρες και ψυχολογικοί παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα.
- Οι λοιμώξεις του εντέρου (π.χ. από βακτήρια ή ιούς) που μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν το ΣΕΕ.
- Ορμονικές αλλαγές με το ΣΕΕ συχνά να εμφανίζεται ή χειροτερεύει σε γυναίκες, πιθανώς λόγω ορμονικών αλλαγών.
Μεταξύ των συμπτωμάτων του ευερέθιστου εντέρου περιλαμβάνονται το κοιλιακό άλγος ή κράμπες με ανακούφιση μετά την αφόδευση, δυσφορία και φούσκωμα, αλλαγές στη συνήθεια του εντέρου (διάρροια, δυσκοιλιότητα, εναλλαγή μεταξύ διάρροιας και δυσκοιλιότητας) και αίσθηση ότι το έντερο δεν αδειάζει πλήρως (ατελής κένωση), αέρια και φούσκωμα.
Τα προβιοτικά ως πιθανή θεραπεία
Η θεραπευτική διαχείρισή του ΣΕΕ απαιτεί συνήθως πολυπαραγοντική προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένων διατροφής, διαχείρισης στρες και φαρμακευτικής αγωγής. Στο πλαίσιο αυτό τα προβιοτικά έχουν μελετηθεί ως πιθανή θεραπεία για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε ασθενείς με ΣΕΕ.
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που, όταν καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες, προσφέρουν οφέλη στην υγεία, ιδιαίτερα στο πεπτικό σύστημα. Ο τρόπος λειτουργίας των προβιοτικών στο ευερέθιστο έντερο περιλαμβάνει:
- Εξισορρόπηση της μικροβιακής χλωρίδας: Βοηθούν στην αποκατάσταση της φυσιολογικής σύνθεσης των μικροοργανισμών στο έντερο, η οποία συχνά διαταράσσεται σε άτομα με ΣΕΕ.
- Μείωση φλεγμονής: Τα προβιοτικά μπορούν να μειώσουν την ήπια φλεγμονή στο έντερο, η οποία συχνά σχετίζεται με τα συμπτώματα του ΣΕΕ.
- Επίδραση στο πεπτικό σύστημα: Βοηθούν στην καλή λειτουργία της πέψης και στη ρύθμιση των κινήσεων του εντέρου.
- Επίδραση στον άξονα εγκέφαλος-έντερο: Μπορούν να επηρεάσουν το νευροχημικό περιβάλλον του εντέρου, συμβάλλοντας στη μείωση του άγχους και της δυσφορίας.
Μεταξύ των προβιοτικών που συχνά συνιστώνται για το ΣΕΕ περιλαμβάνονται το Bifidobacterium longum , Lactobacillus acidophilus , Saccharomyces boulardii και συνδυασμοί αυτών. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του φουσκώματος, του πόνου και της διαταραχής στις κινήσεις του εντέρου σε ορισμένους ανθρώπους με ΣΕΕ. Ωστόσο, η απάντηση διαφέρει ανά άτομο και εξαρτάται από το είδος και την ποσότητα του προβιοτικού. Η τρέχουσα έρευνα υποδηλώνει ότι ορισμένα προβιοτικά με ψυχοτρόπες ιδιότητες μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής, την κατάθλιψη και το άγχος σε ασθενείς με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, με τα προβιοτικά της κατηγορίας Bifidobacterium να παρουσιάζουν αξιοσημείωτα οφέλη. Ωστόσο ενώ αυτά τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά, είναι απαραίτητη περαιτέρω έρευνα για τη δημιουργία οριστικών πρωτοκόλλων θεραπείας. Τα προβιοτικά θεωρούνται γενικά ασφαλή, αλλά άτομα με ανοσοκαταστολή ή σοβαρά προβλήματα υγείας πρέπει να τα λαμβάνουν με προσοχή.
Συνοψίζοντας, τα προβιοτικά μπορούν να αποτελέσουν μια χρήσιμη προσθήκη στη διαχείριση του ευερέθιστου εντέρου, βοηθώντας στη βελτίωση των συμπτωμάτων και στην ενίσχυση της εντερικής υγείας. Ωστόσο, η επιλογή του κατάλληλου προβιοτικού και η σωστή δοσολογία πρέπει να γίνεται υπό ιατρική καθοδήγηση.
Συμπερασματικά, το ΣΕΕ είναι μια χρόνια, λειτουργική διαταραχή με πολλαπλούς παράγοντες αιτιοπαθογένειας, που προκαλεί κοιλιακό άλγος, διαταραχές στις κενώσεις και φούσκωμα. Η διαχείρισή του απαιτεί συνήθως πολυπαραγοντική προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένων διατροφής, διαχείρισης στρες και, αν χρειάζεται, φαρμακευτικής αγωγής.
Ο κ. Ροκκάς παρουσίασε την σημασία των προβιοτικών στη θεραπεία του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου στο πρόσφατο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας μελέτης του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και μικροβιώματος πεπτικού (European Helicobacter and Microbiota Study Group, EHMSG) στη Ρώμη (19-21 Σεπτεμβρίου).
Παράλληλα εξελέγη να διοργανώσει το συνέδριο της EHMSG στην Αθήνα το 2027 (9-11 Σεπτεμβρίου).
