Γαστρεντερολόγου, διευθυντή Γ΄ Γαστρεντερολογικού Τμήματος Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center
Τις τελευταίες δεκαετίες, ο καρκίνος του παχέος εντέρου παρουσιάζει ραγδαία αύξηση στις Δυτικές κοινωνίες. Σήμερα αποτελεί τον τρίτο συχνότερα εμφανιζόμενο καρκίνο και είναι η αιτία του 10% των θανάτων από κακοήθη νοσήματα. Ο Μάρτης είναι ο μήνας που δίνει την ευκαιρία να εστιάσουμε εκ νέου στο θέμα, καθώς έχει καθιερωθεί παγκοσμίως και συνδέεται με δράσεις κατά του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Στις αιτίες για την εκδήλωση της νόσου περιλαμβάνεται η γήρανση του πληθυσμού των ανεπτυγμένων χωρών, οι κακές διατροφικές συνήθειες, το κάπνισμα, η μειωμένη σωματική άσκηση και η παχυσαρκία. Μία μικρή ομάδα ασθενών παρουσιάζει γενετική προδιάθεση στην εκδήλωση της νόσου, ενώ σε κάποιους αποτελεί επιπλοκή χρόνιων εντερικών νοσημάτων. Στα αρχικά στάδια, ο καρκίνος παχέος εντέρου είναι ασυμπτωματικός, ωστόσο θα πρέπει κανείς να θορυβηθεί αν εμφανίζει αναιμία, αλλαγή στον χαρακτήρα των κενώσεων, αίμα στα κόπρανα, επίμονη κόπωση και απώλεια βάρους.
Θεραπευτικές μέθοδοι στον καρκίνο παχέος εντέρου
Η υψηλή συχνότητα της νόσου έχει δώσει ώθηση και στις μεθόδους θεραπείας της. Υπάρχουν πλέον νέες τεχνικές διάγνωσης και σταδιοποίησης της νόσου με μεγάλη ακρίβεια, σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές για την αντιμετώπιση της αρχικής νόσου αλλά και των πιθανών μεταστάσεων, με γρήγορη και πιο ανώδυνη μετεγχειρητική αποκατάσταση καθώς και νέες αποτελεσματικότερες θεραπείες (χημειοθεραπείες, ακτινοθεραπείες), που βελτιώνουν σημαντικά την επιβίωση των ασθενών καθώς και την ποιότητα ζωής.
Η σημασία της πρόληψης
Οι νέες θεραπείες, όμως, έχουν επιφέρει μικρή επίπτωση στην ίαση της νόσου. Εξαιτίας αυτού καθώς και του ότι υπάρχει μεγάλη συσχέτιση του καρκίνου παχέος εντέρου με την παρουσία εντερικών πολυπόδων, έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στον προληπτικό έλεγχο του γενικού πληθυσμού για την ανίχνευση πολυπόδων ή πρώιμων καρκίνων παχέος εντέρου και γενετικά προδιατεθειμένων ομάδων. Έχουν χρησιμοποιηθεί πολλές προληπτικές μέθοδοι για την επιλογή των υποψήφιων προς παρακολούθηση ατόμων (ανίχνευση αιμοσφαιρίνης κοπράνων, σιγμοειδοσκόπηση, αξονική κολονογραφία, μαγνητική εντερογραφία, ενδοσκόπηση του πεπτικού συστήματος με κάψουλα κλπ.), όμως η κολονοσκόπηση σήμερα αποτελεί τη μέθοδο με τη μεγαλύτερη ακρίβεια στη διάγνωση πολυπόδων και έχει τη δυνατότητα δειγματοληψίας από ύποπτα ευρήματα καθώς και θεραπευτικής παρέμβασης (πολυποδεκτομή). Οι μεγάλες δυνατότητες της κολονοσκόπησης την καθιστούν την οικονομικότερη μέθοδο για την εφαρμογή προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού.
Σε ποια ηλικία πρέπει να κάνει κάποιος κολονοσκόπηση;
Από τους ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου, το 25% έχει κάποια μορφή κληρονομικής ή οικογενούς προδιάθεσης για την εκδήλωση της νόσου. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν τυχαία νόσο (σποραδικά περιστατικά). Οι συγγενείς των ασθενών με τυχαίο καρκίνο παχέος εντέρου παρουσιάζουν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου παχέος εντέρου σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Στη μεγάλη πλειοψηφία των σποραδικών περιστατικών η νόσος εμφανίζεται μετά την ηλικία των 60 ετών και για αυτό κρίνεται σκόπιμο η πρώτη προληπτική κολονοσκόπηση σε ασυμπτωματικούς ασθενείς να γίνεται στην ηλικία των 50 ετών. Τους εξεταζόμενους που έχουν φυσιολογική κολονοσκόπηση τους επανεξετάζουμε με κολονοσκόπηση ανά πενταετία. Εφόσον παρουσιάζουν ευρήματα ο επανέλεγχος εξατομικεύεται ανάλογα με τη βαρύτητα των ευρημάτων. Οι συγγενείς ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου πρέπει να ελέγχονται με κολονοσκόπηση σε ηλικία κατά δέκα χρόνια νεότερη από την ηλικία εμφάνισης της νόσου στον ασθενή. Η ομάδα των ασθενών με προδιάθεση στη νόσο, που συνήθως είναι συγγενείς ασθενούς με πρώιμη εμφάνιση καρκίνου, παρακολουθούνται με τη συχνότητα που θα υποδείξει ο ειδικός ιατρός. Οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα, νόσος του Crohn) παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα καρκίνου παχέος εντέρου σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει η διάρκεια και η βαρύτητα της χρόνιας εντεροπάθειας. Αυτοί οι ασθενείς, κατά κανόνα, ευρίσκονται σε συστηματική ενδοσκοπική παρακολούθηση.
Μελέτες της τελευταίας δεκαετίας, σε κοινότητες με μαζικά προγράμματα εξέτασης πληθυσμού (screening) για καρκίνο παχέος εντέρου (Αμερική, Γερμανία), έχουν δείξει σημαντική μείωση (25 – 50%) στην επίπτωση της νόσου. Αυτά τα επιδημιολογικά ευρήματα ενθαρρύνουν όσους ασκούν πολιτικές και προγράμματα υγείας στην εντατικοποίηση των μαζικών προγραμμάτων ελέγχου ασυμπτωματικού πληθυσμού, με προοπτική τη σημαντική μείωση της επίπτωσης της νόσου στις Δυτικές κοινωνίες τις επόμενες δεκαετίες.
